زینب (س)، بانوی خردمند بنی هاشم و قهرمان کربلا

به بهانۀ نهم فروردین ماه ۱۳۹۱ سالروز میلاد بانو زینب (س)

زینب، بانوی خردمند بنی هاشم و قهرمان کربلا

وقتی اولین دختر فاطمه(س) در سال پنجم هجری به دنیا آمد نام اورا زینب گذاشتند. پیامبر(ص) به این نام علاقه داشت زیرا یکی از دخترانش به همین اسم زیبا نامیده شده و از دنیا رفته بود. نام زینب خاطره آن دختر درگذشته را برای پیامبر زنده می کرد. گفته اند معنای زینب «زیور پدر» است. هم چنان که به او «عقیله بنی هاشم» نیز می گویند. مردم ما کمتر به بار معنایی این واژه ها و کلمات آشنا هستند. عقیله از عقل است. عقل یعنی خرد و عقیله یعنی خردمند. ابن عباس که از خویشان و صحابه پیامبر(ص) بود و اهل سنت او را دانای امت پیامبر می نامند وقتی مطلبی را از زینب نقل می کند او را دختر بزرگ امام علی(ع) و بانوی خردمند بنی هاشم می خواند. آیا ما اندیشیده ایم که بانوی خردمند و فرزانه چگونه زنی باید بوده باشد، آن هم در تیره بنی هاشم که مردان و زنانی بزرگ در میان خود دارد؟ لوازم فرزانگی و خردمندی چه چیزهایی است که زینب را شایسته چنین لقبی ساخته است؟
در تاریخ زندگی او می نویسند که در پر هیجان ترین صحنه های ابتدای تاریخ اسلام، زینب در کنار پدر (علی ع) و مادرش (فاطمه س) شاهد حوادث تلخ و تصمیم گیری های سخت بوده است. دوران انزوا و سکوت را درک کرده و راه های پایداری و مدارا را به خوبی آموخته است. تجربه های وی در عصر حکومت امام علی(ع) به اندوخته های خردمندانه اش شکلی قاعده مند می دهد. در این ایام او به تربیت زنان و هدایت آنان می پردازد. در کوفه نشست هایی در  تفسیر قرآن برپا می کند. نقش او در تقویت بنیان های اجتماعی بسیار بر جسته تر می شود. پس از فاطمه زهراء(س) وجود او نقطه عطفی در تاریخ اسلام به شمار می رود. زندگی، تلاش، سخنان و مبارزات او را معیار کاملی برای سنجش جایگاه مطلوب زن در جامعه اسلامی می توان دانست. البته در این میان نقش او در قیام امام حسین(ع) شناخته شده تر و نمای آن درشت تر است. دکتر عایشه بنت الشاطی از نویسندگان مصری سال ها پیش در باره حضرت زینب کتابی نوشت به نام زینب بانوی قهرمان کربلا. یکی از نویسندگان سنی دریک نشریه عربی پس از یادکرد شجاعت های بانوی قهرمان کربلا می نویسد برای همین فضیلت هاست که ما بانو زینب را سمبل مبارزه با ستم و تجسم حق خواهی و عدالت طلبی می دانیم. این گونه شناخت ها و آگاهی ها نسبت به شخصیت آن بزرگ بانوی کربلا از آن جاست که ناظران، اقدام های بزرگ و فعالیت های درخشان حضرت زینب را بیشتر در تاریخ عاشورا مشاهده کرده اند. اقداماتی چون: ۱) ادامه رسالت امام حسین(ع) و رساندن پیام کربلا به تاریخ آینده؛ ۲) به هیچ گرفتن قدرت حکومت اموی با سخنرانی های توفنده و شفاف خود در کوفه و دمشق که کمترین نتیجه روشن آن شکستن جوّ رعب و هراس و خفقان بود؛ ۳) رسواسازی حکومت شام و سرعت بخشیدن به بیداری امت سلامی و برانگیختن مخالفت های مردمی علیه ستم و فساد؛ ۴) دفاع از جنبش و شهادت امام حسین(ع) و یاران او در برابر موج تبلیغات سوء حکومت یزید علیه قیام عاشورا؛ ۵) در همین حال، همراه با همه این اقدامهای اساسی در مسیر براندازی حکومت شام، حضرت زینب(س) تلاش زیادی برای پرهیز از گسترش خشونت و افزایش جنگ و خونریزی در جامعه اسلامی به کار برد. هیچگاه مردم و هواخواهان خود را به حرکت های نسنجیده و غیر عقلانی نکشانید و آنان را به خشونت های بیشتر وانداشت. درست همانند کاری که امام سجاد(ع) به انجام رسانید. در حقیقت حرکت او و امام زین العابدین(ع) تلاشی انسان دوستانه و خیر خواهانه برای نجات دین خدا و انسانیت مظلوم و گرفتار از بند ستم و ناآگاهی و بی عدالتی بود.
حضرت زینب(س) با اتخاذ عاقلانه ترین و بهترین روش ها به مبارزه خود در راه رسیدن به آرمان های بلند امام حسین(ع) گام برداشت و راهی تازه را پیش پای آیندگان گشود. در تاریخ فرانسه زن جوانی به نام ژاندارک هست که در جنگ های طولانی با انگلستان و شکست های متعدد، باعث پیروزی فرانسه شده است. به همین جهت ژاندارک قهرمان ملی فرانسه به شمار می رود. او به دلیل نقشی که در پیروزی کشور خود داشته به این لقب رسیده است اگر چه با جنگ و درگیری به چنان پیروزی دست یافته اند. اکنون پرسش این است که آیا در تاریخ اسلام کسی مانند زینب(س) را می توان یافت تا پس از فاطمه زهراء(س) برای عنوان خردمندی و قهرمانی شایسته باشد؟
۱۹ دی ماه ۹۰
یزد. حسین انصاری