وقتی که «وقت» از دست می رود.

به تازگی ایمیلی دریافت کردم از همان مجموعه ایمیل هایی که رنگ و بوی  روانشناسی  و گاهی اخلاق دارد که در آن نزدیک به چهل راه حل آسان و مفید را در موضوع «راه کارهائی برای داشتن زندگی بهتر و شادتر» پیشنهاد کرده بود. بی تردید شما نیز تا به حال مشمول لطف دوستان خود بوده اید و چنین میل هایی را دریافت کرده اید. من هم مثل شما نمی دانم نویسنده و یا -شاید- کپی پیست کنندۀ این نامه ها کیست، اکنون نیز نمی خواهم آن راه کارها را بازگو کنم و یا در بارۀ درستی یا نادرستی برخی از آنها اظهار نظر کنم. قصد من از این مقدمه این است که بگویم من این روزها ذهنم با یکی از مسائل رفتاری در زندگی روز مرۀ ما به شدت درگیر شده بود؛ و آن هم مسئلۀ وقت بود! بله مسئله ای به همین سادگی! باید بگویم در همین آخرین ایمیلی که دریافت کرده بودم کنجکاوانه و قبل از هرچیز سراغ این مسئله را گرفتم که آیا مسئلۀ وقت در این راه کارهای بهتر و وشادتر شدن زندگی جایی دارد یا نه؟ شاید اندکی باورش دشوار باشد اما  در این چهل راه کار هیچ شماره ای به وقت شناسی و وقت دانی و قدر وقت دانستن اختصاص داده نشده بود!
چرا؟ راستی چرا؟ آیا وقت در زندگی و کامیابی بی تأثیر شده است؟ یا وقت ارزش و اهمیت گذشتۀ خود را از دست داده است؟
از راه کار های داده شده در این فهرست مثلا «لبخند زدن به حد اقل سه نفر در روز است»، «آب فراوان بنوشید»، «بیشتر بازی کنید»، «روزانه ۱۰ دقیقه سکوت کنید» و«۷ ساعت بخوابید»….آیا رعایت وقت، درک زمان و مفهوم آن و کارایی و ارزش آن از رعایت نکات بالا کمتر است؟! تردیدی ندارم که زمان شناسی و توجه به قیمت وقت را کسی در فرهنگ ما کم نمی داند. فرهنگی که وقت را طلا می نامد باید بیش از این ها به پاسداشت زمان و زمان بندی کارهایش اهمیت بدهد. سرمایه ای که به دارندگی اش نباید بالید بلکه باید به کاربرد درست و روشمند آن افتخار کرد. به قول خواجۀ شیراز:
قدر وقت ار نشناسد دل و کاری نکند
بس خجالت که ازین حاصل اوقات بریم
چرا جوانان ما، مربیان و خانواده ها -به ویژه مذهبی ها- توجه لازم را به وقت ندارند با آن که وقت شناسی آثار و نتایج مهمی دارد. مانند نظم و ترتیب در کارها و فعالیت ها که یکی از آثار پسندیده ای است که زاییدۀ وقت شناسی ها است. زیرا بنیان نظم، سامان یابی، و هماهنگی بر وقت نهاده می شود.  یا مانند دقت در کار؛ کاستن از اضطراب ها؛ قابل پیش بینی بودن امور و امکان برنامه ریزی که همه از آثار خوب وقت شناسی و به کار گیری زمان دقیق در کارها و برنامه های زندگی شمرده می شود. روزگاری استاد شهید مطهری در گفتاری در بارۀ «سازمان روحانیت» سخنی را از زبان مخالفان برقراری نظم و ساماندهی به امور حوزه نقل می کرد که برخی در برابر تلاش برای برقراری نظم مدعی شده اند «نظم حوزه، در بی نظمی است». امروز اما باید گفت عجیب تر آن که برخی اصرار دارند تا بزرگ ترین مجموعۀ بی نظمی ها را نظام بنامند!
هم چنان که ارج نهادن به وقت، نیز نتایج گوناگونی دارد. مانند احترام به حقوق دیگران. گوینده یا استادی که به وقت بی اهمیت است و به تأخیر و وقت کشی و وقت گیری از دیگران بها نمی دهد، بیش از هرچیز به حقوق دیگران ستم می کند. واعظی که به بد وقتی عادت کرده است، دیر می آید و دیر ختم سخن می کند؛ بیش از همۀ مستمعانش نیازمند موعظه است. شرکتی که در پرواز و یا نقل و انتقال افراد؛ کالا ها؛ و یا خدمات؛ با رعایت زمان پرواز و حرکت، بی مهری می کند، مسئول اوقات تلف شدۀ مسافران و دریافت کنندگان خدمات آن شرکت شناخته می شود. دعوت شدگان بی توجهی که همیشه باعث به هم ریختن برنامه ها، همایش ها و سمینار ها شده اند را از جملۀ مجرمان و متجاوزان به حقوق دیگران باید شناخت و با آنان باید برخورد تربیتی کرد.
از شوخ طبعی های روزگار این که همین شب ها در مسجدی بر منبر نشسته بودم. نیم نگاهی به اطراف مسجد انداختم. بر دیوار های مسجد چندین ساعت دیواری کوچک و بزرگ آویزان بود. اما دریغ که هر چه نگاه کردم هیچ کدام به وقت درست اشاره نمی کرد. یکی خوابیده بود و یکی دیگر ساعت ها با وقت درست فاصله داشت. این بود که به ساعت ها اشاره کردم و با مردم گفتم درست است که در مساجد ما دیر زمانی است که زمان خوابیده و به خواب رفته است و ما در تاریخ متوقف شده ایم اما بودن این ساعت ها به این صورت همه چیز را افشا می کند. لا اقل چند باتری تازه بیاورید و درد کهنۀ وقت پریشی مان را قدری پنهان کنید!